Co to jest cesja wierzytelności?

Cesja wierzytelności to termin pochodzący od łacińskiego słowa “cessio” oznaczającego ustąpienie. Polega na przeniesieniu uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi na nabywcę wierzytelności. Określają je przepisy prawne określone w Kodeksie cywilnym.

Cesja wierzytelności - co to jest?

Cesja wierzytelności, określana również przelewem wierzytelności, to umowa cywilnoprawna, która zawierana jest pomiędzy dwiema stronami:

• cedentem, czyli zbywcą wierzytelności,
• cesjonariuszem, czyli nabywcą wierzytelności.

Słowo cesja pochodzi z łacińskiego “cessio” i oznacza “ustąpienie”. Cesja wierzytelności to przeniesienie uprawnień, które przysługują cedentowi na cesjonariusza. Cedent zbywa wierzytelność, na przykład pożyczkę bez zaświadczeń wraz ze wszystkimi przysługującymi mu do niej prawami. Cesję wierzytelności określają przepisy prawne zawarte w art. 509-516 Kodeksu cywilnego.

Cesja wierzytelności zalicza się do tzw. czynności prawnych rozporządzających, ponieważ za jej pośrednictwem wierzytelność jest przenoszona z jednego podmiotu na drugi.

Przelew wierzytelności - forma i elementy umowy

Co do zasady umowa przelewu wierzytelności może być sporządzona w dowolnej formie. Jednak zgodnie z art. 514 Kodeksu cywilnego cesja wierzytelności powinna być sporządzona na piśmie, jeżeli zbywana wierzytelność również jest stwierdzona pismem. Wierzytelność została udokumentowana w formie pisemnej również wtedy, gdy jej istnienie potwierdzono za pomocą wystawienia faktury VAT.

Umowa potwierdzająca dokonanie cesji wierzytelności powinna zawierać kilka niezbędnych elementów. Zaliczyć do nich można takie elementy umowy jak:

• datę oraz miejsce sporządzenia umowy,
• strony umowy - z zaznaczeniem osoby cesjonariusza i cedenta,
• oświadczenie cedenta o przysługującej mu wierzytelności, a także wskazanie tytułu jej umowy,
• zapis mówiący o dokonaniu przelewu wierzytelności,
• wskazanie momentu przeniesienia wierzytelności,
• określenie ceny wierzytelności,
• klauzulę o obowiązku poinformowania dłużnika,
• załącznik w postaci dokumentu określający powstanie wierzytelności,
• podpisy obu stron.

Istotnym elementem jest oświadczenie cedenta odnośnie do faktu, że wierzytelność mu przysługuje. Ponosi on odpowiedzialność za zbywaną wierzytelność, ale nie może zagwarantować, że dłużnik jest osobą wypłacalną. Jeżeli cedent znajduje się w posiadaniu informacji o niewypłacalności dłużnika, taka informacja powinna znaleźć się w umowie cesji.

O czym należy pamiętać przy sporządzaniu umowy cesji wierzytelności?

Istotnym elementem, o którym należy pamiętać podczas sporządzania umowy cesji wierzytelności, jest sprecyzowanie, która ze stron ponosi odpowiedzialność za powiadomienie dłużnika o dokonanym przelewie wierzytelności. Zazwyczaj obowiązek poinformowania dłużnika spoczywa na osobie cedenta.

Powiadomienie osoby zadłużonej jest ważne zwłaszcza dla cesjonariusza. Zgodnie z art. 512 Kodeksu cywilnego, dopóki cedent nie zawiadomił dłużnika o przeprowadzonej cesji, spełnienie świadczenia wobec zbywcy ma skutek względem nabywcy, chyba że w momencie spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o cesji. W umowie cesji wierzytelności należy więc umieścić datę określającą obowiązek zawiadomienia dłużnika o przelewie.

Cedent powinien mieć również na uwadze fakt, iż zawiadomienie o dokonanej cesji powinno być wysłane do dłużnika listem poleconym, czyli rejestrowanym. Jeżeli zbywca wierzytelności dokonał powiadomienia w formie listu zwykłego, nie posiada dowodu nadania przesyłki. Jeśli dłużnik nie potwierdzi, że został poinformowany o przelewie, może dalej sądzić, iż uregulowania zobowiązania należy dokonać u poprzedniego wierzyciela.

Cesja wierzytelności - co może być przedmiotem cesji?

Przedmiotem cesji wierzytelności może być w zasadzie każda wierzytelność, o ile przepisy prawne bądź właściwość zobowiązania nie stanowią inaczej. Przedmiot cesji mogą stanowić:

• wierzytelności przedawnione, o ile nie wynikają one z zobowiązania oznaczonego tzw. wadą nieważności,
• wierzytelności przyszłe, jeśli posiadają stosunek prawny mówiący o ich przyszłym istnieniu,
• wierzytelności zabezpieczone, np. hipoteką, zastawem zwykłym czy rejestrowym.

Możliwe jest przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, zastawem zwykłym bądź rejestrowym bez przeniesienia zabezpieczającego hipotekę ograniczonego prawa rzeczowego. Nie ma jednak możliwości przeniesienia wskazanych ograniczonych praw rzeczowych bez przelewu zabezpieczonych nimi wierzytelności.

Kiedy zbycie wierzytelności nie jest możliwe?

Zbycie wierzytelności nie jest możliwe, jeżeli w jej umowie uwzględniono punkt mówiący o ograniczeniu cesji. Dodatkowo cesji wierzytelności nie podlegają ustawowe zakazy zbywania wierzytelności określone przepisami prawnymi:

• prawo do wynagrodzenia za pracę, zgodnie z art. 84 Kodeksu pracy,
• prawo dożywocia wynikające z art. 912 Kodeksu cywilnego,
• odszkodowanie za szkodę na osobę określone w art. 449 Kodeksu cywilnego,
• prawo odkupu, zgodnie z art. 595 Kodeksu cywilnego,
• prawo pierwokupu, określone w art. 602 Kodeksu cywilnego,
• roszczenia o ochronę dóbr osobistych, zgodnie z art. 24 i 43 Kodeksu cywilnego,
• prawo do alimentacji, określone w art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego,
• prawo do renty w oparciu o art. 903 Kodeksu cywilnego,
• prawa wynikające z uczestniczenia w spółce, zgodnie z art. 863§1 Kodeksu cywilnego.

Należy również zwrócić uwagę na art. 788 Kodeksu postępowania cywilnego. By uzyskać klauzulę wykonalności na nabywcę wierzytelności potwierdzoną tytułem egzekucyjnym, niezbędne jest wykazanie swojego prawa do tej wierzytelności przy pomocy dokumentu urzędowego lub prywatnego z podpisem urzędowo poświadczonym.

Cesja wierzytelności a dłużnik

Cesja wierzytelności nie wymaga zgody dłużnika, ponieważ nie stanowi on żadnej ze stron przelewu wierzytelności. Ważne jest jednak powiadomienie go o dokonanej cesji wierzytelności. Jeśli to nie nastąpi, dłużnik może nadal regulować zobowiązania u dotychczasowego wierzyciela, czyli cedenta.

Należy mieć na uwadze fakt, iż zgodnie z art. 513 § 1 Kodeksu cywilnego dłużnikowi przysługują wszelkie zarzuty wobec cesjonariusza, które wcześniej miał przeciwko cedentowi.

Dłużnik powinien mieć świadomość, iż nieuregulowany dług może doprowadzić do przykrych konsekwencji. Nowy wierzyciel ma prawo wpisać swojego dłużnika do KRD. Wystarczy, że niespłacone zobowiązanie finansowe będzie wynosiło min. 200 zł.

Cesja wierzytelności - zmiana dłużnika

Przepisy prawne zawarte w art. 519-526 Kodeksu cywilnego Dział II Zmiana dłużnika określają, iż cesji wierzytelności można również dokonać na osobie dłużnika. Osoba trzecia ma możliwość znalezienia się na miejscu dłużnika w określonych przypadkach, w których następuje przejęcie długu:

• przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika,
• przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela.

W pierwszym przypadku oświadczenie złożone przez zadłużonego może być złożone którejkolwiek ze stron. Druga sytuacja wygląda podobnie, jednak z zastrzeżeniem, iż będzie ono nieskuteczne, jeśli wierzyciel nie wiedział, iż osoba przejmująca dług, jest niewypłacalna.